تاریخ : یکشنبه, ۲۰ آبان , ۱۴۰۳ 9 جماد أول 1446 Sunday, 10 November , 2024
3

رنگ و شکل در پوشش مادها

  • کد خبر : 7425
  • ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۲۱:۲۷
رنگ و شکل در پوشش مادها

رنگ و شکل در پوشش مادها

به گواه تاریخ مادها نخستین پادشاهی در ایران هستند. آنان از اقوام مهاجر هندواروپایی بودند که از اوایل هزاره اول پیش از میلاد، همراه با پارس‌ها، از دو مسیر قفقاز و ماورالنهر به فلات ایران سرازیر شدند و بعد از نفوذ تدریجی، به‌مدت چند سده بر سراسر کوه‌های زاگرس تسلط یافتند.

 

از چگونگی و کیفیت پارچه بافی ایران در دوره ماد مدرکی برجای نمانده است، اما حجاری‌های تخت جمشید دلیلی قاطع بر رواج بافندگی در این عصر است. مادها به پوشیدن لباس‌های زیبا و تک رنگ روشن معروف بودند و در بافت پارچه‌های خود از کتان، کنف و دیگر الیاف گیاهی استفاده می‌نمودند و سپس بافته‌های خود را برش داده و می‌دوختند.

علاوه بر این، لباس‌های آن‌ها با شیوه زندگی عشایری و کوچ‌نشینی هماهنگی داشته است. از آنجا که مادها در سوارکاری مهارت خاصی داشتند؛ ازاین رو لباس مردان مادی می‌بایستی لباسی باشد که به آسانی بتواند بر اسب سوار شوند و همین پوشش مادها، به گفتۀ خانم رحیمی در کتاب تاریخ پوشاک ایران، الهامبخش پدیدآمدن کت و شلوار امروزی بوده است.

«گزنفون» رنگ لباس مادها را بیشتر ارغوانی می‌داند و «هینتز» به رسم باستانی ایرانیان اشاره دارد که بر اساس آن سه طبقه اجتماعی موجود در جامعه، از روی رنگ لباس‌شان از یکدیگر متمایز می‌شدند به این ترتیب که جنگجویان قرمز، موبدان سفید و روستاییان آبی می‌پوشیدند.

رسم، لباس تابانِ قرمز پادشاه، توأم با رنگ‌های سفید و آبی است که نماد متکی بودن و قدرت او بر سه طبقه اجتماعی مذکور می‌باشد. جیمز لیور در کتاب فشردۀ تاریخ لباس می‌نویسد: ازآنجا که مادها در شرایط اقلیمی سرد می‌زیستند، لباس‌های گرم بر تن داشتند؛ اما به زودی این لباس‌های گرم را با پیراهن‌های حاشیه دار و ردا عوض کردند و پس از آشنایی با ابریشم که از طریق جادۀ معروف ابریشم، وارد فلات ایران می‌شد، علاوه بر پشم از آن در تهیه البسه خود بهره بردند.

مادها پوشش ویژه‌ای برای سرخود داشتند و آن عبارت بود از کلاه نرمی به نام باشلق که یونانیان آن را «فریجین» می‌نامیدند این سرپوش را حدود دو هزار سال بعد انقلابیون فرانسه به عنوان «کلاه سرخ آزادی» بر سر نهادند.

انواع مختلف این کلاه در میان مادها، ارامنه، پارت‌ها و مردم قفقاز رایج بوده و هنوز هم نوع پوستی آن در سرمای زمستان مورد استفاده تاتارها، ترکمن‌ها و قزاق‌ها قرار می‌گیرد. مادها همچنین پاپوش ویژۀ داشتند که چکمۀ بسته‌ایی بود از چرم نرم با نوکی به عقب برگشته.

«آلبرت اومستد» اشاره می‌کند این کفش بنددار چرمی با نوک برگشته نشان می‌دهد که پوشندگان آن‌ها بسیاری از وقت خود را به سواری می‌گذراندند. می‌توان گفت مهمترین نوآوری ایرانیان، پوشیدن شلوار بود که بعدها لباس‌خاص آنان تلقی شد و اگر بتوان به سوابق پراکندۀ موجود اعتماد کرد، احتمالاً بانوان نیز آن را می‌پوشیدند.

نوعی از شلوار به شکل شلوار رکابدار امروزی Stretch بود که در نقوش تخت جمشید و پاسارگاد کمی گشادتر و بلندتر روی کفش را می‌گرفته و با رکابی در زیر کفش دیده می‌شود. این رکاب سبب می‌شد که شلوار هنگام سواری و یا شکار به بالا کشیده نشود. منابع موجود در خصوص لباس بانوان مادی بسیار اندک است؛ اما از روی اندک شواهد برجای مانده و بر اساس گفتۀ مورخان باستانی، تشابهات لباس مردان و بانوان در این دوران زیاد بوده است درمجموع با توجه به آثار مستند باقیمانده از قبیل حجاری‌ها، مجسمه‌ها، نقوش موجود بر ظروف یا پارچه‌های برجای مانده، می‌توان از پیراهن‌های بلند و آستین کوتاه، همراه باریشه‌هایی در دامن نام برد. ضیاء پور معتقد است که بانوان مادی از پوشاک مجلل و پرچین معمول نیز استفاده می‌کرده‌اند.

 

نرگس والامقام

لینک کوتاه : https://www.sanatweekly.ir/?p=7425